Schaf de doofpotwet af

Just Corrupt zet zich in voor een “propere” justitie In België. Met opiniestukken en getuigenissen willen zij vermeende corruptie binnen de Belgische justitie onder de aandacht gaan brengen. Daarnaast zoeken zij ook naar oplossingen om deze vermeende corruptie aan te pakken.

In Nederland hoeven we voor Belgische toestanden niet bang te zijn.

De Rechtspraak publiceerde onlangs het nieuws dat mede dankzij onze sterke onafhankelijke rechtspraak Nederland de meest concurrerende economie in Europa is.

Hieronder het opiniestuk dat op Just Corrupt verscheen:

Als omkopingen en andere vormen van corruptie dan toch zo courant zijn binnen de Belgische justitie, hoe komt het dan dat we daar niets van weten? Het gaat tenslotte over zware misdrijven waarbij de slachtoffers op een extreem onrechtvaardige manier benadeeld worden? Daar zou toch al lang iemand melding van moeten gemaakt hebben? Toch? Niet echt. Er zijn verschillende redenen waarom omkoping en corruptie bij justitie onder de radar blijven:

1) De slachtoffers weten het niet. Dit is van toepassing voor de overgrote meerderheid van de corruptiegevallen. Er is niemand die de slachtoffers gaat vertellen dat ze het slachtoffer zijn geworden van omkoping of een andere vorm van corruptie. Dus het is eerder uitzonderlijk dat slachtoffers te weten komen dat ze benadeeld zijn geworden door een corrupte magistraat.
2) Slachtoffers dienen geen klacht in. Wanneer slachtoffers dan toch te weten komen dat er sprake is van corruptie, is de drempel om klacht in te dienen zeer hoog. Slachtoffers zijn bang. En terecht. Wie waagt het om een klacht in te dienen voor corruptie als je weet dat de betrokken magistraat mogelijk deel uitmaakt van de omkoopmaffia? Zal zo’n klacht dan wél eerlijk en correct behandeld worden? Bovendien loop je het risico om zelf aangeklaagd te worden wegens laster en eerroof. En ook daar riskeer je dan weer benadeeld te worden door oneerlijke rechters en procureurs. Al was het maar omdat zij geen negatieve verhalen over justitie naar buiten willen zien komen. Wanneer je als slachtoffer een klacht indient riskeer je dus in een gerechtelijk mijnenveld terecht te komen. Daarom gebeurt het zeer zelden dat een slachtoffer klacht indient.
3) De doofpotwet. Als een slachtoffer dan toch de moed heeft om klacht in te dienen tegen een corrupte magistraat is er nog altijd de doofpotwet. De doofpotwet is een Belgische wet die de magistratuur toelaat om elk corruptiedossier geruisloos in de doofpot te doen verdwijnen. De doofpotwet is binnen justitie het de facto eindstation voor elke klacht wegens corruptie.

De doofpotwet

Wat is dat eigenlijk, de doofpotwet? Heet dat echt zo? Nee, natuurlijk niet. De doofpotwet is een procedure uit 1808 en wordt meestal aangeduid met de term ‘Voorrecht van rechtsmacht’. Dat klinkt verschrikkelijk elitair en dat is het ook. De wet bepaalt namelijk dat magistraten die een misdrijf hebben gepleegd of tegen wie een klacht is ingediend op een bevoorrechte manier behandeld worden.

Over wie gaat het eigenlijk? De doofpotwet is van toepassing op zowat alle magistraten van het land. Dat wil dus zeggen op alle procureurs en rechters van alle rechtbanken, gaande van de rechtbanken in eerste aanleg over de hoven van beroep tot het Hof van Cassatie. Daarbuiten is ze ook nog van toepassing op een aantal anderen zoals de provinciegouverneurs, de leden van de Raad van State, het Grondwettelijk Hof, enzovoort… De volledige lijst is gemakkelijk terug te vinden op Wikipedia.

Wat is de procedure van voorrecht van rechtsmacht nu precies? Deze procedure houdt in dat de hierboven vermelde personen op een speciale manier behandeld worden wanneer zij een misdrijf hebben gepleegd of wanneer er een klacht tegen hen is ingediend:

1) Het opsporingsonderzoek wordt steeds geleid door de procureur-generaal. Het is ook de procureur-generaal die beslist om al dan niet te vervolgen.
2) De procedure wordt meteen gevoerd voor het hof van beroep. Er is geen beroepsprocedure mogelijk. Dus noch de slachtoffers, noch de betrokken magistraat hebben de mogelijkheid om in beroep te gaan.
3) Er is geen burgerlijke partijstelling mogelijk. Slachtoffers van magistraten kunnen zich dus niet burgerlijke partij stellen tegen de betrokken magistraat. Slachtoffers hebben tegenover corrupte magistraten dus niet de mogelijkheid om zelf een gerechtelijk onderzoek te laten starten. Alles hangt af van de procureur-generaal.

Het is duidelijk dat het voorrecht van rechtsmacht alle kiemen in zich draagt om de perfecte doofpotwet te zijn. De beslissing om een corrupte magistraat al dan niet te vervolgen ligt binnen elk rechtsgebied in de handen van 1 persoon namelijk de procureur-generaal. Als de procureur-generaal het niet wenselijk acht dat een of andere corruptiezaak het blazoen van justitie zou aantasten, beschikt hij of zij over de macht om niet te vervolgen en de zaak te seponeren.

Indien een slachtoffer van een corrupte magistraat in beroep zou willen gaan is dit niet mogelijk. En slachtoffers hebben ook geen mogelijkheid om zelf een gerechtelijk onderzoek te starten, waar dat in gewone correctionele zaken wel het geval is. Slachtoffers van de corruptie bij justitie zijn dus volledig overgeleverd aan de goodwill van de procureur-generaal. Bovendien worden corruptiezaken tegen magistraten behandeld door de procureur-generaal uit hun eigen rechtsgebied. Dat wil zeggen dat de procureur-generaal in sommige gevallen een rechtstreekse collega is van de betrokken magistraat. Wat is de kans dat de procureur-generaal een zaak tegen een directe collega op onpartijdige wijze zal afhandelen? Welke procureur-generaal wil voor de rest van zijn carrière door zijn collega’s als een nestbevuiler beschouwd worden?

Het voorrecht van rechtsmacht mag dus met reden een doofpotwet genoemd worden. Los van de bovenvermelde bezwaren rammelt de wet ook nog om andere redenen langs alle kanten. Het Grondwettelijk Hof heeft in haar arresten al verschillende malen gewezen op ongrondwettelijkheden of andere problemen met de doofpotwet. Het grootste probleem is evenwel dat de doofpotwet een flagrante schending is van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Structurele schending van het EVRM

En wat als de procureur-generaal zelf betrokken is bij een misdrijf? Wat gebeurt er dan? Blijkbaar exact hetzelfde als bij elke andere magistraat. Ook dan leidt de procureur-generaal het opsporingsonderzoek en beslist de procureur-generaal zelf of er al dan niet vervolgd wordt. Een procureur-generaal kan dus zelf beslissen of er een rechtszaak komt voor een corruptiezaak waarin hij of zij zelf betrokken is.

Het kleinste kind ziet in dat dit niet OK is. Dit gaat rechtstreeks in tegen het rechtsbeginsel van de onpartijdigheid. Meer zelfs. Het is een regelrechte schending van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens waarin staat dat iedereen recht heeft op een onpartijdige behandeling van zijn zaak. Het hoeft natuurlijk niet te verbazen. De doofpotwet werd ingevoerd in 1808. Toen stonden de mensenrechten niet bepaald hoog op de agenda. Maar men zou toch mogen verwachten dat de Belgische wetgeving inmiddels zou zijn aangepast aan de artikels van het EVRM. Het EVRM werd in België geratificeerd in 1955!!!

Niet dus. De doofpotwet is een structurele mensenrechtenschending die tot op heden in de Belgische wet staat ingeschreven. Maar is dat ook in de praktijk een probleem? Het antwoord is ja. Procureurs-generaal maken gebruik van deze wet om klachten tegen zichzelf schaamteloos te seponeren. Dit is geen fictie. Het gebeurt. Bovendien is het seponeren van een klacht tegen zichzelf dan op zich ook nog eens een vorm van corruptie. Maar als u daar opnieuw klacht voor zou indienen komt het sowieso terecht bij… jawel… de procureur-generaal!

Schaf de doofpotwet af

Wat moet er dan gebeuren? Heel eenvoudig. Schaf de doofpotwet af. Deze anomalie uit 1808 hoort niet thuis in een 21ste-eeuws strafwetboek. Misdrijven gepleegd door magistraten en bij uitstek corruptiemisdrijven moeten behandeld worden zoals elke andere correctionele zaak. Op een onpartijdige en onafhankelijke manier.

Moet er in de wet dan helemaal niets speciaals voorzien worden voor misdrijven gepleegd door magistraten? Misschien toch wel. Het zou goed zijn dat misdrijven door rechters en procureurs behandeld worden in een andere gerechtelijk arrondissement en door een ander hof van beroep dan waar zij zelf werken. Het zou de kans op een onpartijdige behandeling van de zaak alleen maar ten goede kunnen komen. Laat een corrupte procureur uit Hasselt dus maar in Gent berecht worden en een omkooprechter uit Veurne in Antwerpen. Maar voor de rest mag de procedure exact hetzelfde verlopen als voor gewone stervelingen zoals u en ik.