Open brief aan de Tweede Kamer: Uw zwijgen schaadt de rechtsstaat

Geachte leden van de Tweede Kamer,

Met deze brief doe ik een dringend beroep op u als hoogste controleurs van de Nederlandse democratie. De rechtsstaat staat of valt met de onpartijdigheid en integriteit van de rechtspraak. Helaas blijkt keer op keer dat de rechterlijke macht verstrikt raakt in belangenverstrengeling—waarover binnen politiek Den Haag, de rechtspraak zelf én toezichthouders opvallend wordt gezwegen.

Structurele problemen, stelselmatig genegeerd

Van de Chipsholaffaire tot de recente renteswapzaken: het ontbreken van transparante registratie van nevenfuncties, onvolledige registers en het uitblijven van sancties maken dat misstanden zich kunnen herhalen. De Leidraad onpartijdigheid en nevenfuncties wordt onvoldoende nageleefd. Het netwerk van connecties (“old boys network”) weet zich vaak aan het zicht van toezicht te onttrekken. En wie de integriteit ter discussie stelt, stuit te vaak op een muur van stilzwijgen.

Voorgestelde hervormingen worden genegeerd

De Staatscommissie rechtsstaat erkende recent de signalen van verstrengeling en slordig toezicht, maar nam geen enkele aanbeveling over voor bindende belangenverklaringen, scherpere controles of een wettelijke verschoningsplicht. Het voorstel van de Werkgroep Verschoningsplicht voor Rechters werd zelfs volledig genegeerd, ondanks uitvoerige consultatie en verzoeken daartoe.

Politieke verantwoordelijkheid gevraagd

Het uitblijven van openlijk debat en wettelijke hervormingen schaadt het vertrouwen van burgers in de rechtspraak en plaatst Nederland steeds verder achter landen als Duitsland of het Verenigd Koninkrijk, waar onafhankelijk toezicht en daadwerkelijke controle wél bestaan. Zolang Tweede Kamerleden blijven zwijgen, bevestigen zij de status quo waarin misstanden mogelijk blijven en de rechtsstaat vooral op papier standhoudt.

Een oproep tot daadwerkelijke actie

Het is hoog tijd dat het Parlement verantwoordelijkheid neemt. Kom met wettelijke hervormingen: verplicht onafhankelijke belangenverklaringen, garandeer handhaving en sancties bij overtreding, en introduceer onafhankelijk toezicht. Alleen door transparantie en werkelijke controle kan het vertrouwen in de rechtsstaat worden hersteld.

Uw zwijgen is niet neutraal, maar voedt het probleem. Laat de macht controleren, niet beschermen.

Met oprechte urgentie,

Toon Peters
Lid Werkgroep Verschoningsplicht voor Rechters (WVvR)